Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Strzelcach Krajeńskich

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Strzelcach Kraj. w I Wydziale Cywilnym

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Robert Słabuszewski

Ławnicy:

Protokolant: sekr. sąd. Katarzyna Augustyniak

po rozpoznaniu dnia 7 listopada 2024 r. na rozprawie

sprawy z powództwa: G. L. - syndyka masy upadłości D. P. (1)

przeciwko: D. P. (2), K. S. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości D. P. (1) odrzucenie spadku po zmarłej Z. P., którego D. P. (1) dokonał w formie oświadczenia złożonego przed notariuszem A. K. w dniu 31.01.2022 r., akt notarialny rep. A nr (...) jako dokonanego z pokrzywdzeniem wierzycieli: Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 37.228,73 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 112.504,20 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego na skutek czego pozwane D. P. (2) i K. S. (1) mają obowiązek znoszenia egzekucji z udziału do 1/3 części w majątku wchodzącym w skład spadku po zmarłej Z. P. celem zaspokojenia wierzycieli: Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 37.228,73 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 112.504,20 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego – obejmującym udział do 1/3 części w:

- nieruchomości położonej w G., stanowiącej niezabudowaną działkę nr (...) o pow. 0,4598 ha, dla której SR w Strzelcach Kraj. prowadzi księgę wieczystą (...),

- nieruchomości położonej w G., stanowiącej zabudowaną działkę nr (...) o pow. 0,0900 ha, dla której nie została założona księga wieczysta,

z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanych do przedmiotów wchodzących w skład spadku Z. P.,

II.  nakazuje ściągnąć od pozwanych D. P. (2) i K. S. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Strzelcach Kraj. kwotę 2.500,00 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód jest zwolniony, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty,

III.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu- kosztów zastępstwa procesowego, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Robert Słabuszewski

Sygn. akt I C 263/23

UZASADNIENIE

Powód G. L. - syndyk masy upadłości D. P. (1) - wystąpił w dniu 18 grudnia 2023 r. (k. 186) do Sądu Rejonowego w Strzelcach Krajeńskich z pozwem przeciwko D. P. (2) i K. S. (2) o:

I.  uznanie za bezskuteczne względem masy upadłości D. P. (1) odrzucenie spadku po zmarłej Z. P., które nastąpiło w formie oświadczenia złożonego przed notariuszem A. K. dnia 31 stycznia 2022 r. rep. A nr 687/2022 przez D. P. (1) - jako dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli Prokury Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 37.228,73 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 112.504,20 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego, albowiem w skutek odrzucenia spadku do majątku D. P. (1) nie wszedł udział wynoszący 1/3 w nieruchomości położonej w miejscowości G. stanowiącej niezabudowaną działkę nr (...) o powierzchni 0,4600 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Strzelcach Krajeńskich prowadzona jest księga wieczysta nr (...) oraz w nieruchomości położonej w miejscowości G., stanowiącej zabudowaną działkę nr (...), dla której to nieruchomości nie została założona księga wieczysta,

II.  stwierdzenie, że pozwane mają obowiązek znoszenia egzekucji z ww. składników majątku wchodzącego w skład spadku po zmarłej Z. P., w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej wynikającej z listy wierzytelności D. P. (1), na której zamieszczono wierzytelność Prokury Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 37.228,73 zł oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 112.504,20 zł (z ograniczeniem ich odpowiedzialności do egzekucji z przedmiotów wchodzących w skład spadku po zmarłej Z. P.),

ewentualnie o:

uznanie za bezskuteczne względem masy upadłości D. P. (1) odrzucenie spadku po zmarłej Z. P., które nastąpiło w formie oświadczenia złożonego przed notariuszem A. K. dnia 31.01.2022 r., repertorium A nr 687/2022 przez D. P. (1) – jako dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli Prokury Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 37.228,73 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W., któremu przysługuje wierzytelność w kwocie 112.504,20 zł umieszczona na liście wierzytelności upadłego – albowiem wskutek odrzucenia spadku do majątku D. P. (1) nie wszedł udział wynoszący 1/3 w:

- nieruchomości położonej w miejscowości G., stanowiącej niezabudowaną działkę nr (...) o powierzchni 0,4600 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Strzelcach Krajeńskich prowadzona jest księga wieczysta nr (...),

- nieruchomości położonej w miejscowości G., stanowiącej zabudowaną działkę nr (...) dla której to nieruchomości nie została założona księga wieczysta.

Jednocześnie powód złożył wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez ustanowienie zakazu zbywania, przekształcenia lub obciążenia prawa własności:

1)  nieruchomości położonej w miejscowości G., stanowiącej niezabudowaną działkę nr (...) o powierzchni 0,4600 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Strzelcach Krajeńskich prowadzona jest księga wieczysta nr (...);

2)  nieruchomości położonej w miejscowości G., stanowiącej zabudowaną działkę nr (...) dla której to nieruchomości nie została założona księga wieczysta.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie W.., V Wydział Gospodarczy z dnia 25.05.2023 r., sygn. akt GW1G/GU/69/2023 ogłoszono upadłość konsumencką D. P. (1) ustanawiając powoda syndykiem. Postanowienie stało się prawomocne 15.06.2023 r. We wniosku o ogłoszenie upadłości D. P. (1) nie wskazał żadnego majtku. Postanowieniem z dnia 28.11.2023 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. zmienił tryb postępowania z uproszczonego na zwykły. Syndyk przystąpił do badania majątku upadłego i stwierdził, że nie figuruje on w K., elektronicznym rejestrze ksiąg wieczystych, rejestrze zastawów rejestrowych, nie posiada pojazdów (posiadany pojazd zezłomował w 2020 r.). Do masy upadłości nie wpływało zajęte wynagrodzenie za pracę, ponieważ pobierał wynagrodzenie w kwocie wolnej od potrąceń. Uzyskano tylko kwotę 1.042,00 zł z tytułu nadpłaty podatku. Syndyk ustalił, że w 2021 roku zmarła matka upadłego. D. P. (1) dziedziczyłby z ustawy w 1/3 części wraz ze swoimi siostrami – pozwanymi D. P. (2) i K. S. (1). Upadły przed ogłoszeniem upadłości w dniu 31.01.2022 r. przed notariuszem A. K. odrzucił spadek po zmarłej matce Z. P.. Faktu tego nie ujawnił w postępowaniu upadłościowym. Zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia sporządzonym przez notariusz A. K. spadek po Z. P. nabyły pozwane D. P. (2) i K. S. (1) po ½ część. W skład spadku wchodzą dwie nieruchomości:

- położona w miejscowości G. stanowiąca niezabudowaną działkę nr (...) o powierzchni 0,4600 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Strzelcach Krajeńskich prowadzona jest księga wieczysta nr (...) oraz

- położona w miejscowości G., stanowiąca zabudowaną działkę nr (...), dla której to nieruchomości nie została założona księga wieczysta.

Upadły mieszka w domu na działce nr (...), który wchodził w skład spadku. Upadły prowadził wcześniej działalność gospodarczą Usługi (...). Zaciągał pożyczki, których nie był w stanie spłacać; ma duże zadłużenie w ZUS. Najwcześniej wymagalne zadłużenie w spisie wierzycieli upadłego (8 pozycji) pochodzi z 2011 r., a więc sprzed daty śmierci matki i odrzucenia spadku. Do Syndyka wpłynęły dwa zgłoszenia wierzytelności:

- Prokura (...) wierzytelność powstała 27.05.2014 r.,

- ZUS w W. – wierzytelność powstała najwcześniej 10.06.2014 r.

Suma zgłoszonych wierzytelności opiewana kwotę 149.732,93 zł.

Upadły odrzucając spadek działał z pokrzywdzeniem wierzycieli, ponieważ miał też zadłużenie wobec (...) w kwocie 6.330,54 zł, termin zapłaty 20.08.2020 r.; (...) 1 (...) w kwocie 519,63 zł, termin płatności 22.10.2012 r.; Bank (...) S.A. w kwocie 158,31 zł, termin zapłaty 15.07.2010 r.; (...) 1 (...) sp. z o.o. w kwocie 964,68 zł, termin zapłaty 28.02.2011 r.; Naczelnika US w D. w kwocie 74,30 zł, termin płatności 10.12.2019 r.; Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w O. w kwocie 74,30 zł, termin płatności 23.01.2017 r. – łącznie 8.121,76 zł. Łączna wysokość wierzytelności wskazanych we wniosku o ogłoszenie upadłości obejmuje kwotę 157.854,69 zł. Obecnie upadły nie prowadzi działalności gospodarczej, do masy nie wpływają żadne należności, zaspokojenie wierzycieli jest niemożliwe. Częściowe zaspokojenie wierzycieli może zapewnić tylko uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne. Jako podstawę prawną żądania powód wskazał art. 127-130 ustawy Prawo upadłościowe, art. 1024 § 1 k.c. i art. 527 k.c. i nast. (k. 3-11).

Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2023 r. w sprawie I C 263/23 Sąd Rejonowy w Strzelcach Kraj. zabezpieczył powództwo syndyka masy upadłości D. G. L. przeciwko D. P. (2) i K. S. (2) przez ustanowienie zakazu zbywania, przekształcania, lub obciążania prawa własności nieruchomości:

- położonej w G., stanowiącej działkę (...) o pow. 0,4600 ha dla której Sąd Rejonowy w Strzelcach Kraj. prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- położonej w G., stanowiącej zabudowaną działkę nr (...), dla której nie została założona księga wieczysta (k. 187).

Pozwane K. S. (1) i D. P. (2) wnosiły o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu wskazały, że nie miały wiedzy co do zaciągania zobowiązań przez brata, wydatkowania przez niego środków, czy zobowiązań wobec ZUS. Nie wiedziały też o postępowaniu upadłościowym. Ponieważ D. P. (1) nigdy nie uczestniczył w kosztach utrzymania nieruchomości i nie opiekował się matką uznał, że zgodne z zasadami współżycia społecznego będzie odrzucenie przez niego spadku po matce. Niezbędne jest ustalenie wartości nieruchomości na dzień otwarcia spadku, ale z uwzględnieniem wydatków i nakładów poczynionych przez pozwane przed i po otwarciu spadku. W wyniku odrzucenia spadku przez powoda nie doszło bowiem do uzyskania korzyści przez pozwane z uwagi na wydatki i nakłady i potrącenia z tego tytułu. Mimo, że pozwane są siostrami powoda, to nie ma między nimi relacji rodzinnych; były one złe. Kontakty miały miejsce tylko w sytuacjach koniecznych, np. odrzucenia spadku. Pozwane nie miały świadomości złej sytuacji brata. Mieszka w nieruchomości spadkowej tylko dlatego, że nie ma innego lokalu, gdzie mógłby zamieszkać. Nie partycypował w remontach nieruchomości, opłatach z tytułu podatków itp. Z uwagi na więzi rodzinne pozwane nie podjęły decyzji o eksmisji brata. Powód nadal nie dokłada się w żaden sposób, bo nie jest współwłaścicielem nieruchomości. Pozwane nie miały świadomości o zobowiązaniach brata i nie odniosły korzyści z odrzucenia spadku z uwagi na nakłady (k. 203-207, 218-222).

W replice na odpowiedzi na pozew powód podtrzymał swoje stanowisko (k. 265-267).

Sąd Okręgowy w Gorzowie W.. postanowieniem z dnia 18.04.2024r., sygn. akt V Cz 95/24 oddalił zażalenia pozwanych na postanowienie o zabezpieczeniu (k. 283).

Sąd ustalił, co następuje:

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorzowie W.., V Wydział Gospodarczy z dnia 25.05.2023 r., sygn. akt GW1G/GU/69/2023 ogłoszono upadłość konsumencką D. P. (1) ustanawiając syndykiem powoda G. L.. Postanowienie stało się prawomocne 15.06.2023 r.

Postanowieniem z dnia 28.11.2023 r., sygn. akt (...) G.-Sąd-upr/ (...) Sąd Rejonowy w Gorzowie W.. zmienił tryb postępowania z uproszczonego na zwykły.

Dowód: postanowienie - k. 12-14,

obwieszczenie – k. 15,

postanowienie – k. 16-17.

We wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnik D. P. (1) nie wskazał żadnego majtku.

Dowód: wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości – k. 18-22.

D. P. (1) oświadczył w toku postępowania upadłościowego, że mieszka przy ul. (...) w G.; jest to mieszkanie sióstr, które też tam mieszkają; dokłada się do rachunków.

Dowód: oświadczenie k. 98v.

Syndyk przystąpił do badania majątku upadłego i stwierdził, że nie figuruje on w K., elektronicznym rejestrze ksiąg wieczystych, rejestrze zastawów rejestrowych, nie posiada pojazdów (posiadany pojazd zezłomował w 2020 r.). Prowadzoną wcześniej działalność gospodarczą (transport) zakończył 29.09.2020 r.

Dowód: informacja z badania majątku – k. 103-106,

wydruk (...) k. 152,

wniosek i odpowiedź z Centralnej Informacji o Z. Rejestrowych i Centralnej Ewidencji Pojazdów – k. 153-164.

21 listopada 2021 roku zmarła matka upadłego – Z. P.. W chwili śmierci była wdową i miała troje dzieci: D. P. (1) i pozwane D. P. (2) i K. S. (1). Nie pozostawiła testamentu, zaś z ustawy dzieci dziedziczyłyby po 1/3 części. Upadły jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, w dniu 31.01.2022 r., przed notariuszem A. K. odrzucił spadek po zmarłej matce Z. P..

Na skutek tego do dziedziczenia doszły pozwane D. P. (2) i K. S. (1) po ½ części.

Dowód: oświadczenie o odrzuceniu spadku – k. 168-169, 210-212, 225-227,

protokół dziedziczenia – k. 170-172, 213-215, 228-230.

W skład spadku wchodzą dwie nieruchomości:

- położona w miejscowości G. stanowiąca niezabudowaną działkę nr (...) o powierzchni 0,4600 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Strzelcach Krajeńskich prowadzona jest księga wieczysta nr (...) oraz

- położona w miejscowości G., stanowiąca zabudowaną działkę nr (...), dla której to nieruchomości nie została założona księga wieczysta.

Dowód: protokół dziedziczenia – k. 170-172, 213-215, 228-230,

wydruk treści księgi wieczystej – k. 173-182,

wydruki z geoportalu – k. 183,184,

Najwcześniej wymagalne zadłużenie w spisie wierzycieli upadłego (8 pozycji) pochodzi z 2011 r., a więc sprzed daty śmierci matki i odrzucenia spadku.

Do Syndyka wpłynęły dwa zgłoszenia wierzytelności:

- Prokura (...) wierzytelność powstała 27.05.2014 r.,

- ZUS w W. – wierzytelność powstała najwcześniej 10.06.2014 r.

Suma zgłoszonych wierzytelności opiewana kwotę 149.732,93 zł.

Dowód: zgłoszenia wierzytelności – k. 107-112, 113-151.

Składając oświadczenie o odrzuceniu spadku upadły miał też zadłużenie wobec (...) w kwocie 6.330,54 zł, termin zapłaty 20.08.2020 r.; (...) 1 (...) w kwocie 519,63 zł, termin płatności 22.10.2012 r.; Bank (...) S.A. w kwocie 158,31 zł, termin zapłaty 15.07.2010 r.; (...) sp. z o.o. w kwocie 964,68 zł, termin zapłaty 28.02.2011 r.; Naczelnika US w D. w kwocie 74,30 zł, termin płatności 10.12.2019 r.; Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w O. w kwocie 74,30 zł, termin płatności 23.01.2017 r. – łącznie 8.121,76 zł. Łączna wysokość wierzytelności wskazanych we wniosku o ogłoszenie upadłości obejmuje kwotę 157.854,69 zł.

Dowód: wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości z załącznikami – k. 18-22, 23-96.

Upadły mieszka w domu na działce nr (...), który wchodził w skład spadku. Upadły prowadził wcześniej działalność gospodarczą Usługi (...). Zaciągał pożyczki, których nie był w stanie spłacać; ma duże zadłużenie w ZUS. Siostry pozwalają mu mieszkać w nieruchomości, choć relacje między nimi są obojętne. Nie rozmawiają często. D. P. (1) ma wadę wymowy – jąka się, co powoduje, ż trudno mu wchodzić w relacje z innymi. Często przebywa poza domem, bo pracuje jako kierowca w transporcie międzynarodowym. Zarabia ok. 8.000,00 zł miesięcznie łącznie z dietami. W domu najczęściej przebywa w swoim pokoju. Jeśli spotyka się z resztą rodziny to tylko na krótko, przy stole przy posiłku.

Nie bierze udziału w kosztach utrzymania nieruchomości i kosztach remontów. Nie spłaca też zaległych długów. Po śmierci mamy daje siostrom 300,00 zł miesięcznie na opłaty za media i jedzenie.

Gdy jeszcze żyła Z. P. w domu wykonano kapitalny remont łazienki, z uwagi na chorobę Z. P., żeby polepszyć jej komfort korzystania z łazienki. Ponadto był wykonany remont dachu, wymiana okien, zmiana podłogi (położone panele), remont poddasza (regipsy, szpachlowanie, malowanie). Oprócz tego były wykonywane bieżące remonty typu malowanie. Na materiały składały się K. S. (1), D. P. (2) i Z. P.. Prac wykonywali członkowie rodziny, np. K. S. (1) malowała, A. S. remontował poddasze, kładł panele. Pomagały też inne soby, np. ówczesny chłopak D. P. (2)

Po śmierci Z. P. zakupiono pompę ciepła (K. S. (1) z mężem) i zamontowano fotowoltaikę z magazynem energii za ok. 75.000,00 zł, sfinansowaną głównie przez K. S. (1) z mężem. Ponadto powstało nowe ogrodzenie, gdzie koszt materiałów sfinansowała D. P. (2). Prace wykonał A. S.. Zostały też zrobione schody na poddasze.

W domu jest jedna, wspólna skrzynka na listy. Listy zwykłe domownicy zanosili D. P. (1) do pokoju, a listów poleconych nikt za niego nie odbierał; odbierał je D. P. (1) na podstawie awizo, gdy wracał z trasy.

D. P. (1) odrzucił spadek, bo bał się, że przez jego długi „wszystko przepadnie”.

Dowód: zeznania świadków:

A.  S. – k. 332-333,

J. R. – k. 333-334,

D. P. – k. 334,

Przesłuchanie stron:

K. S. – k. 335,

D. P. – k. 335-336.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, zeznań świadków oraz wyników przesłuchania pozwanych.

Zebrany materiał dowodowy, poza drobnymi nieścisłościami i sprzecznościami z zasadami doświadczenia życiowego c do osobowego materiału dowodowego, Sąd uznał za wiarygodny.

Za wiarygodne uznano dokumenty. Oceniając wiarygodność dokumentów Sąd wiązał z nimi moc dowodową zależną od tego czy mamy do czynienia z dokumentem urzędowym (bądź mającym moc dokumentu urzędowego) czy prywatnym. Zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zgodnie zaś z art. 245 k.p.c. dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument prywatny stanowi oczywiście pełnoprawny środek dowodowy, który sąd orzekający może uznać za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania, ale – co trzeba podkreślić - moc dowodowa dokumentu prywatnego jest słabsza niż moc dowodowa dokumentu urzędowego, ponieważ dokumenty prywatne nie korzystają z podstawowego w tym zakresie domniemania, iż ich treść jest zgodna ze stanem rzeczywistym (domniemania zgodności z prawdą).

Po pierwsze, w wielu sprawach D. P. (1) występował jako strona postępowania sądowego lub egzekucyjnego (po wszczęciu egzekucji komorniczych). W wielu też był po prostu dłużnikiem. Część wierzycieli to podmioty, które zawodowo zajmują się dochodzeniem lub egzekucją należności cywilnoprawnych (jak fundusze sekurytyzacyjne) i publicznoprawnych (ZUS, US). Posiadanie zadłużeń, występowanie w charakterze pozwanego (choćby tylko w postępowaniu nakazowym) a potem dłużnika egzekwowanego generuje znaczną ilość korespondencji, w tym wysyłanej listem poleconym lub za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Koperty zawierają często widoczną, czerwoną pieczątkę nadawcy. Nie jest zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, aby w doku, w którym mieszka rodzeństwo i do jednej, wspólnej skrzynki pocztowej przychodzi tego typu korespondencja, nikt nie zwrócił uwagi na to, jaką korespondencję otrzymuje D. P. (1).

Po drugie, niewiarygodne jest twierdzenie, że równocześnie domownicy i inne osoby wiedzą, że w transporcie międzynarodowym dobre się zarabia, a zarazem nikogo nie dziwi, że D. P. (1) nie posiada żadnych środków, żadnego majątku, nie dokłada się do kosztów utrzymania mieszkania. Sam D. P. (1) pytany o to na co przeznacza zarobki (8.000,00 zł), skoro siostrom daje tylko 300,00 zł (i to wg nich od niedawna i nieregularnie, nie we wszystkich miesiącach), nie ponosi innych kosztów utrzymania domu, ani nie spłaca długów nie wyjaśnił tej okoliczności.

Po trzecie, wprawdzie zgodnie D. P. (1) (k. 334) i jedna z sióstr (k. 335) twierdzą, że D. P. (1) odrzucił spadek, żeby nie było przez niego problemów (co przy okazji potwierdza działanie ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli), „że się bał tych problemów, że my będziemy miały problemy” (k. 335), ale zarazem nikt nie interesował się tym, jakie to są problemy.

Po czwarte, z jednej strony świadkowie i pozwane (np. k. 335) twierdzą, że nikt z bratem nie rozmawia, brata też nikt nie odwiedza, nie utrzymuje z nikim kontaktów (k. 335), ale jak już miała miejsce rozmowa dotycząca badania majątku (k. 334), to też nikt się tym – niecodziennym przecież zdarzeniem – nie zainteresował.

Co do wniosków dowodowych o biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i psychiatrii należało je oczywiście oddalić (k. 336).

Co do opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości jest ona zbędna do rozstrzygnięcia. Nakłady dokonane po śmierci Z. P. (fotowoltaika, ogrodzenie, schody i pompa ciepła) po pierwsze, na pewno nie przekraczają wartości nieruchomości, po drugie nie dotyczą nawet obu nieruchomości a tylko jednej – zabudowanej. Opinia biegłego jedynie wydłużałaby i zwiększała koszty postępowania. Okoliczność istnienia jakichś wzajemnych rozliczeń – o ile w ogóle by istniała – nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w tej sprawie. Nie wpływa bowiem na relacje D. P. (1) z jego wierzycielami w postaci ZUS-u i Funduszu P., a ewentualnie między D. P. (1) a siostrami. Przy tym siostry nie zgłosiły wierzytelności z tytułu nakładów do syndyka. Brak jest tż dowodów, aby kiedykolwiek domagały się od brata zwrotu tych środków. Wręcz przeciwnie – „od zawsze” akceptowały praktykę nieuczestniczenia D. P. (1) w kosztach (ostatnio ponad kwotę 300,00 zł) i zmiana stanowiska wynika wyłącznie z taktyki procesowej w tej sprawie.

Co do opinii biegłego psychiatry należy wskazać, że D. P. (1) nigdy nie leczył się psychiatrycznie czy psychologicznie. Brak jest jakichkolwiek przesłanek do uznania, że mógłby mieć problemy z komunikacją, świadomością itp. Zresztą świadek był słuchany przed sądem i poza tym, że się jąkał żadnych oznak choroby nie ujawniał. M. tego – wykonuje zawód kierowcy zawodowego TIR-a w transporcie międzynarodowym co wymaga ponadprzeciętnie dobrego stanu zdrowia, także w zakresie zaburzeń neurologicznych czy psychicznych. Z jednej strony świadkowie i pozwane zeznawali, że D. P. (1) o nic nie pytali, niczym się nie interesowali, widząc i mając w rękach korespondencję nie patrzyli kim jest nadawca itp., a równocześnie chcą badania w zakresie jego zdolności komunikowania spostrzeżeń, świadomości pokrzywdzenia wierzycieli itp. W ocenie Sądu, gdyby były w tym zakresie jakieś wątpliwości, to domownicy zauważyliby je wcześniej. Przede wszystkim zaś – o czym dalej – świadomość pozwanych co do sytuacji majątkowej D. P. (1) nie ma w ogóle znaczenia dla rozstrzygnięcia, więc nie ma potrzeby badać, czy D. P. (1) miał zdolność, aby ją zakomunikować pozwanym.

Sąd nie prowadził dalszego postępowania dowodowego z urzędu, gdyż przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96 - OSNC 1997/6-7, poz. 76; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2000 r., III CKN 237/00 - OSNC 2000/10. poz. 190).

Zgodnie z art. 131 ustawy Prawo upadłościowe w sprawach nieuregulowanych przepisami art. 127-130a do zaskarżenia czynności prawnych upadłego, dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli, przepisy art. 132-134 oraz przepisy Kodeksu cywilnego o ochronie wierzyciela w przypadku niewypłacalności dłużnika stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 132 ust. 1, 2 i 3 ustawy Prawo upadłościowe powództwo może wytoczyć syndyk. Syndyk nie ponosi opłat sądowych. Nie można żądać uznania czynności za bezskuteczną po upływie dwóch lat od dnia ogłoszenia upadłości, chyba że na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego uprawnienie to wygasło wcześniej. Termin ten nie ma zastosowania, gdy żądanie uznania czynności za bezskuteczną zgłoszone zostało w drodze zarzutu.

Zgodnie z art. 1024 § 1 i 2 k.c. jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.

Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.

Czas dla powoda do łożenia pozwu upływał z dniem 03.01.2024 r. (ponieważ 03.07.2023 r. dowiedział się o odrzuceniu spadku), zaś pozew złożył 18.12.2023 r. – k. 186 – czyli w terminie.

Spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, ponieważ jego majątek na skutek odrzucenia spadku nie wzbogacił się o wartość 1/3 nieruchomości wchodzących w skład spadku.

Spełnione są wiec przesłanki badania, czy „według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika” można uznać czynność za bezskuteczną.

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Zgodnie z art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Sąd uznał, że rodzeństwo zamieszkujące wspólnie od urodzenia należy zaliczyć do grupy osób „będących w bliskim stosunku”, zaś domniemanie – z przyczyn opisanych wyżej – nie zostało obalone.

Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Nie ma więc znaczenia to, czy pozwane wiedziały, a nawet czy w ogóle mogły się dowiedzieć, że brat działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Nabycie majątku na skutek odrzucenia spadku przez współspadkobiercę jest bowiem przypadkiem uzyskania korzyści „bezpłatnie”.

Zgodnie z art. 531 § 1 k.c. uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Mając powyższe na uwadze należało uznać odrzucenie spadku za bezskuteczne wskazując wierzytelności, których dotyczy, oraz zakreślając zakres przedmiotów majątkowych, z których odpowiedzialność ponoszą pozwane (art. 319 k.c.).

Ewentualny spory pozwanych z bratem na tle nakładów na nieruchomość mogą zaś być przedmiotem osobnych procesów.

Konsekwencją rozstrzygnięcia jest orzeczenie o kosztach.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych należało nakazać ściągnąć od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa opłatę, od uiszczenia której powód jest zwolniony (art. 132 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe).

Ponadto powód poniósł koszty wynagrodzenia pełnomocnika (3.600,00 zł) oraz opłaty od pełnomocnictwa (17,00 zł) – łącznie 3.617,00 zł (art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c.).